Prostat Kanseri

Prostat Kanseri Nedir?

Prostat kanseri, prostattaki anormal hücreler kontrolsüz bir şekilde büyüdüğünde ortaya çıkar.

Prostat erkek üreme sisteminde bulunan bir bezdir. Meninin bir parçasını oluşturan bir sıvı yapar. Prostat; mesanenin hemen altında ve rektumun (kalın bağırsağın anüse yakın kısmına verilen addır)önünde bulunur.

Prostat kanseri, mesaneye veya üretraya (idrarın mesaneden salınmasını sağlayan tüp) baskılıyabilir veya mesaneyi tıkayabilir. Aynı zamanda idrara çıkma ve cinsel işlevle ilgili sorunlara neden olabilir. İlerlemiş kanser hastalığında kanser vücudun diğer bölgelerine yayılarak ikincil kanseri oluşturabilir (metastaz olarak bilinir).

Prostat kanseri en sık Avustralya'da ki erkeklerde  görülen kanser türüdür.

Prostat Kanseri Türleri

Hemen hemen tüm prostat kanserleri: Prostat bezini kaplayan hücrelerde gelişir - bu kanser türüne adenokarsinom denir.

Prostattaki diğer hücre türleri de prostat kanserine dönüşebilir. Bu kanserler şöyle adlandırılır:

• sarcomalar
• küçük hücreli akciğer kanseri (carcinomas)
• nöroendokrin tümörler veya geçiş hücreli akciğer kanserleri

Bu kanserlerin hepsi son derece nadirdir.

Risk faktörleri 

Prostat Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Prostat kanserinin en yaygın belirtileri şunlardır:

• idrarın zayıf akması, durup başlayan bir idrar akışı, acilen idrara çıkma ihtiyacı, idrar akışına başlamada zorluk veya mesanenizi tamamen boşaltmamış gibi hissetme dahil olmak üzere idrar yapma sorunları
• idrar yaparken ağrı veya yanma hissi
• idrarda veya semende(meni) kan gözlenmesi
• sırt, kalça, pelvis veya göğüste ağrı hissetme
• bacaklarda veya ayaklarda zayıflık veya uyuşma hissi
• yorgunluk, nefes darlığı, baş dönmesi, hızlı kalp atışı veya soluk cilt.

Sadece prostat kanseri değil, birçok durum bu semptomlara neden olabilir. Bu semptomlardan herhangi birine sahipseniz, doktorunuza danışın. İdrarda kan görülmesi asla göz ardı edilmemelidir.

Prostat kanseri nasıl teşhis edilir?

Prostat kanseri semptomlarını araştırmak ve tanıyı doğrulamak için bir dizi test yapılabilir. En yaygın testlerden bazıları şunları içerir:

• fiziki muayene ve tıbbi geçmiş
• dijital rektal muayene - doktorun rektum duvarından prostatı hissetmek için eldivenli parmağını rektumunuza sokması
• prostat tarafından üretilen bir protein olan prostata özgü antijeni (PSA) kontrol etmek için kan testi. PSA seviyesi prostat kanseri olan kişilerde normalden daha yüksek olabilir (aynı zamanda kanser olmayan diğer prostat rahatsızlıkları olan kişilerde de yüksek seviyede olabilir)
• transrektal ultrason - vücudun içindeki prostatın bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanan bir probun(yıkama ve sondaj yapma) rektuma yerleştirilmesidir.
• manyetik rezonans görüntüleme (MRI), bir tür tıbbi tarama
• biyopsi - mikroskop altında incelenmek üzere küçük bir doku örneğinin alınmasıdır. Biyopsi sonuçları, tümörün prostat dışına yayılma olasılığını gösteren patolog tarafından kullanılan 2 ila 10 arası bir puan olan Gleason skorunu içerir (2 yayılma olasılığı en düşük ve 10 yayılma olasılığı en yüksektir ).

Evreleme

Size prostat kanseri teşhisi konulursa, hastalığın evresini ve kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını belirlemek için daha fazla test yaptırmanız gerekebilir. Hastalığın evresini bilmek, size yardımcı olan tıbbi ekibinizin sizin için en iyi tedaviyi planlamasına yardımcı olur.

Prostat kanseri aşağıdaki bilgiler kullanılarak evrelendirilir:

• tümörün boyutu ve yaygınlığı
• kanserin yakınındaki lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığı
• kanserin vücuttaki diğer organlara veya dokulara yayılıp yayılmadığı
• Tanı anındaki PSA seviyesi
• Prostat biyopsisinden  çıkarılan Gleason skoru.

Prostat kanserinin evreleri şunlardır:

• Evre I: tümör prostat dışına yayılmamıştır . Tümör küçüktür ve dijital rektal muayene sırasında hissedilebilir veya hissedilmeyebilir ya da tıbbi görüntüleme testleriyle görülebilir. Eğer testlerde görülebiliyorsa tümör prostatın yarısında veya daha azında ve sadece bir tarafında yer alabilir. Gleason skoru 6 veya daha az ve PSA seviyesi 10'dan az olabilir.
• Evre IIA: tümör prostat dışına yayılmamıştır . Gleason skoru 6 ve altında olabilir ama PSA seviyesi 10 ile 20 arasında veya Gleason skoru 7 ve PSA seviyesi 20'nin altında olabilir. Tümör prostatın yarısından fazlasında olabilir.
• Evre IIB: tümör prostat dışına yayılmamıştır . Tümör küçüktür ve dijital rektal muayene sırasında hissedilmeyebilir aynı zamanda tıbbi görüntüleme testlerinde de görülmeyebilir. Buna rağmen biyopsi sonucu sonrası Gleason skoru 8 veya daha yüksek çıkması ya da PSA seviyesinin 20 veya daha yüksek çıkabilmektedir. Tümör tıbbi görüntüleme testleri ile görülebiliyorsa prostatın her iki tarafındadır.
• Evre III: tümör prostatın dış tabakasının ötesine yayılmıştır. Örneğin seminal veziküllere(Sperma kesesi: Sperm sıvısını üreten iki bezeden biri) yayılmış olabilir, ancak yakındaki lenf düğümlerine kadar yayılmamış olabilir. Bu durumda PSA seviyesi ve Gleason skoru herhangi bir sayı olabilir.
• Evre IV: Kanser , seminal veziküller(sperma kesesi), rektum veya mesane gibi yakındaki dokulara, yakınında bulunan lenf düğümlerine veya kemikler gibi vücudun uzak bölgelerine yayılmıştır. Bu durumda PSA seviyesi ve Gleason skoru herhangi bir sayı olabilir.

Prostat kanserinin evresini belirlemek için yapılan testler şunları içerebilir:

• transrektal ultrason
• biyopsi veya lenf düğümlerinin çıkarılması - mikroskop altında incelenmek üzere lenf düğümlerinden doku alınması 
• kemik taraması
• CT, MRI veya diğer taramalar.

Tedavi Seçenekleri

Kanserli kişilerin tedavisi ve bakımı genellikle multidisipliner ekip  olarak adlandırılan hem tıbbi hem de yardımcı sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekip tarafından sağlanır.

Prostat kanseri tedavisi şunlara bağlıdır:

• hastalığın evresi
• kanserin bulunduğu yer
• semptomların şiddeti
• genel sağlığınız ve istekleriniz.

Tedavi yöntemi olarak aşağıdaki seçenekleri içerebilir:

Tedavi Yöntemleri

Prostat kanseri olan bazı kişiler için direkt olarak tedavi önerilmeyebilir.

Dikkatli bekleme

Semptomların gelişmesi veya değişmesi durumundan kaynaklı gözetim altında tutulabilirsiniz - buna 'dikkatli bekleme' denir.

Eğer kemik ağrısı gibi semptomlar gelişirse, bu semptomları hafifletmek için sizin durumunuza uygun tedavi önerilecektir.

Aktif gözetim

Düşük riskli, bölgesel prostat kanseriniz varsa, 'aktif gözetim' altında olabilirsiniz. Bunun nedeni, prostat kanserinin genellikle yavaş büyümesidir. Aynı zamanda bazı insanlar için prostat kanser tedavisinin yan etkileri potansiyel faydalarından daha  fazla olabilir.

Muhtemelen PSA seviyenizi kontrol etmek için düzenli olarak kan testlerinizi, düzenli olarak dijital rektal muayenelerinizi ve muhtemelen ultrason veya biyopsileriniz yapılacaktır. Kanser büyümeye başlarsa veya kötüye gittiğine dair işaretler varsa o zaman tedaviye başlanabilir.

Ameliyat

Tümör prostatın dışına yayılmadıysa , prostatı ve seminal veziküller(sperma kesesi) dahil olmak üzere çevre dokuların bir kısmını çıkarmak için ameliyat olabilirsiniz . Buna radikal prostatektomi (ektomi: kesip çıkarma) denir.

Radikal prostatektominin 2 ana tipi vardır:

• Retropubik prostatektomi - karnınızda bir kesi (kesik) yapılır ve prostat (ve muhtemelen yakınındaki lenf düğümleri) kesik yoluyla çıkarılır.
• Perineal prostatektomi - anüs ve skrotum arasındaki deride bir kesi (kesik) yapılır ve prostat kesik yoluyla çıkarılır.

Prostatektomi açık (büyük bir kesiğin yapıldığı yerde) veya laparoskopik (birkaç küçük kesiğin yapıldığı 'anahtar deliği ameliyatı' da denir) olabilir. Robotik cerrahi, cerraha özel bir makinenin (robot) yardım ettiği bir laparoskopik cerrahi türüdür.

Ameliyattan sonra, siz iyileşirken mesanenizi boşaltmaya yardımcı olmak için penisinize bir sonda  yerleştirilecektir. Bu yaklaşık 1 ila 2 hafta yerinde kalacak ve çıkarıldıktan sonra normal şekilde idrara çıkabileceksiniz.

Prostatın transüretral rezeksiyonu (TURP) adı verilen başka bir ameliyat türü, prostattaki dokunun bir kısmını çıkarmak için rezektoskop adı verilen bir ekipman kullanır. Rezektoskop penise yerleştirilir ve prostattan doku çıkarmak için ısı veya lazer kullanır. Bu tür ameliyatlar genellikle prostat kanseri için birincil tedavi olarak kullanılmaz, ancak semptomları hafifletmek için veya radikal prostatektomi yapamayan kişiler için kullanılabilir(Radikal prostatektomi; prostat bezinin tamamının çıkarılmasıdır).

Prostat kanseri ameliyatının olası yan etkileri şunlardır:

• idrar kaçırma (idrarın dışarı sızdığı veya idrara çıkmanızı kontrol edemediğiniz durum)
• erektil disfonksiyon veya iktidarsızlık
• daha az yoğun orgazmlar
• kuru orgazmlar (prostat ve seminal veziküller çıkarıldığı için meni artık üretilmez)
• penisin kısalması
• lenfödem.

Bazı yan etkiler zamanla iyileşir, ancak diğerleri ömür boyu sürebilir.

Prostat kanseri ameliyatı erektil disfonksiyon veya spermin artık penisten dışarı çıkamaması nedeniyle kısırlığa da yol açar, ancak meninin(spermin) diğer kısımları hala üretilebilir.

Radyoterapi

Radyoterapi prostat kanseri tedavisinde kullanılabilir. Bu şunlardan biri olabilir:

• dış ışın radyasyon tedavisi - vücudun dışındaki bir makinenin radyasyonu direkt olarak prostat bezine yönlendirdiği tedavi şeklidir.
• dahili radyasyon tedavisi (bracyterapi) - prostatın içine küçük radyoaktif 'tohumların' yerleştirildiği tedavidir. Bazı tohumlar düşük dozlarda radyasyon yayar ve kalıcı olarak yerinde kalır (yani radyasyon kullanıldıktan sonra çıkarılmaz). Diğerleri kateterler(sonda) kullanılarak geçici olarak yerinde tutulur ve daha kısa süre için daha yüksek dozda radyasyon verir.

Cryocerrahi

Prostat kanseri bazen perineden prostata uzun iğnelerin sokulmasını içeren cryocerrahi ile tedavi edilebilir. Sonrasında iğnelerin içinden çok soğuk gazlar geçirilerek prostat dondurulur ve kanser hücreleri yok edilir. Üretranın donmasını önlemek için penisteki bir kateterden(sonda) ılık sıvı da geçirilir.

Cryocerrahi genellikle prostat kanseri için ana tedavi olarak kullanılmaz, ancak radyoterapiden sonra veya kanser diğer tedavilerden sonra tekrar nüks ederse kullanılabilir.

Cryoterapinin yan etkileri şunları içerebilir:

• idrar kaçırma (idrarın dışarı sızdığı veya idrara çıkmayı kontrol edemediğiniz durum)
• erektil disfonksiyon
• mesane ve rektum arasında fistül (tüp şeklindeki anormal bir bağlantı).

hormon tedavisi

Prostat kanseri de dahil olmak üzere bazı kanser türleri büyümek için belirli hormonlara ihtiyaç duyarlar. Vücuttaki bu hormonların seviyelerini azaltarak, kanser büyümesini yavaşlatabilir ve hatta küçültebilir.

Prostat kanseri hücreleri androjen adı verilen hormonları kullanır - androjen hormonuna bir örnek testosterondur. Prostat kanseri için hormon tedavisine androjen yoksunluğu tedavisi (ADT) de denir ve birkaç türü vardır:

• bir veya her iki testisin cerrahi olarak çıkarılması (orchiektomi). Testisler de androjen üretildği için bu ameliyat bir tür hormon tedavisidir çünkü androjen seviyelerinin düşmesine neden olur.
• testislerin testosteron yapmasını engelleyen ilaçlar (luteinize edici hormon salgılayan hormon analogları olarak adlandırılır)
• vücudun farklı bölgelerinde androjen üretimini durduran ilaçlar (androjen sentezi inhibitörleri olarak adlandırılır)
• kanser hücrelerindeki androjen reseptörlerini bloke eden ilaçlar, böylece kanser hücreleri hormon alımı engellenir. (anti-androjenler olarak adlandırılır).

Hormon tedavisinin yaygın yan etkilerinden bazıları şunları içerebilir:

• erektil disfonksiyon
• cinsel istek kaybı
• sıcak basması
• meme dokusunun büyümesi
• osteoporoz (kemik erimesi) veya kemiklerde zayıflama.

Kemoterapi

Kemoterapi prostat kanserini tedavi etmek için kullanılabilir.

İmmünoterapi

Sipuleucel-T, prostat kanseri hücrelerini yok etmek için kendi beyaz kan hücrelerinizi kullanan bir ilaçtır. İlerlemiş kanseri veya yayılmış kanseri tedavi etmek için kullanılır .

Takip etmek

Tedaviden sonra, parmakla rektal muayeneler (prostatınız alınmadıysa) ve kanserin geri gelip gelmediğini (nüks edip etmediğini) kontrol etmek için PSA testleri için düzenli olarak doktora gitmeniz gerekebilir.

İleri ve tekrarlayan kanser

Prostat kanseri prostatın ötesine yayılırsa, genellikle kemiklere yayılır. Buna ikincil kanser veya metastaz denir. Kemiklerdeki kanser ağrılı olabilir ve kemik kırılmalarına veya diğer komplikasyonlara yol açabilir.

Prostat kanserinin kemiklere yayılmasını önlemek veya kemiklerdeki ikincil kanserle ilişkili semptomları hafifletmek için yapılan tedavi şunları içerebilir:

• kemikleri güçlendirmeye yardımcı olabilen ve hormon tedavisi görmüş erkeklerde de kullanılan bisfosfonatlar
• kemik ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilecek harici ışın radyoterapisi
• kemiklerin korunmasına yardımcı olmak için deri altına enjekte edilen denosumab gibi monoklonal antikorlar
• ağrıyı hafifletebilen ve PSA seviyelerini düşürebilen kortikosteroidler
• vücuda enjekte edilen ve kanser hücrelerini yok edebilecekleri hasarlı kemik bölgelerine yerleştirilen radyofarmasötikler (radyoaktivite içeren ilaçlar)
• ağrı kesici ilaçlar

Prostat kanseri tedaviden sonra tekrarlayabilir (nüks edebilir). Kanser, prostatta veya vücudun başka bir yerinde tekrarlayabilir ve yerel veya uzak (genellikle metastatik kanser olarak adlandırılır) olarak sınıflandırılır.

Prostat kanseri nüksettiyse uygulanacak tedavi türü birincil kanserinizin nasıl tedavi edildiğine bağlı olabilir. Tekrar aynı tedaviyi veya farklı bir tedaviyi alabilirsiniz.