Karaciğer kanseri, karaciğerdeki anormal hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğaldığında gerçekleşir.
Karaciğer karının sağ üst tarafında, göğüs kafesinin içinde yer alır. Vücudun içindeki en büyük organdır. Karaciğerin görevleri:
Karaciğerde başlayan (primer karaciğer kanseri denilen) iki ana kanser türü vardır. Bunlar kanserin karaciğerde ilk oluştuğu bölgelere göre adlandırılır:
Hepatosellüler karsinom karaciğerin hepatosit denilen ana hücrelerinde başlar, primer karaciğer kanserinin en yaygın görülen türüdür.
Kolanjiokarsinom safra kanalını çevreleyen hücrelerde başlar.
Daha az yaygın olan primer karaciğer kanseri türlerinden bazıları:
Anjiosarkom ve hemanjiosarkom, kan damarlarında başlayan çok nadir görülen karaciğer kanseri türleridir.
Hepatoblastom, genellikle 3 yaşından küçük çocukları etkileyen çok nadir bir karaciğer kanseri türüdür.
Karaciğer kanseri için risk faktörleri nelerdir?
Bir risk faktörü, birinin kanser gibi belli hastalıklar geliştirme şansını artırmakla ilgili herhangi bir faktördür. Yaşam tarzı veya çevresel risk faktörleri gibi bazı risk faktörleri değiştirilebilirken kalıtsal faktörler veya aileden birinin kanser olmuş olması gibi diğer faktörler değiştirilemez.
Bir ya da daha fazla risk faktörüne sahip olmak kanser olacağınız anlamına gelmez. Birçok insan en az bir risk faktörüne sahip olmasına rağmen asla kanser geliştirmezken kanser olan bazı kişiler de bilinen hiçbir risk faktörüne sahip olmamış olabilirler. Kanserli birinde risk faktörü olsa da o risk faktörünün hastalığın gelişiminde ne kadar etkili olduğunu bilmek genellikle zordur. Karaciğer kanserinin nedenleri tam olarak anlaşılmasa da bu hastalığın gelişmesi riski ile alakalı bazı faktörler vardır.
Karaciğer Kanseri ve Siroz
Karaciğer kanseri olan insanlarda genelde karaciğer sirozu denilen altta yatan bir karaciğer hastalığı vardır. Bu sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini skar dokusunun almasıyla oluşur. Karaciğer sirozuna neden olabilen faktörler:
Karaciğer kanseri aynı zamanda sirozu olmayan insanlarda da oluşabilir ve genellikle şu faktörler ile ilişkilidir:
Eğer karaciğer kanseri olma riskiniz hakkında endişeli iseniz lütfen doktorunuzla görüşün.
Hepatit ve karaciğer kanseri
Hepatit B ve C kan ve vücut sıvısı teması ile bulaşan virüslerdir.
Viral hepatit hepatositi enkefte ettiğinde, bağışıklık sistemi virüse saldırır ve karaciğerin iltihaplanmasına neden olur. Bu enfeksiyon genellikle bağışıklık sistemi tarafından ortadan kaldırılır. Eğer enfeksiyon 6 aydan daha fazla sürerse karaciğer inflamasyonu siroza sebep olabilir. Siroz primer karaciğer kanseri oluşması riskini artırır.
Eğer hepatit B hastasıysanız, düzenli olarak test edilerek karaciğerinizde bir sorun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Eğer herhangi bir karaciğer hasarınız varsa size enfeksiyonu kontrol etmeye ve daha fazla hasarı önlemeye yardım eden ilaçlar verilebilir.
Eğer hepatit C hastasıysanız, size çoğu insanda enfeksiyonu tedavi edebilen bir ilaç verilebilir.
Başarılı bir hepatit tedavisinden sonra bile sirozu olan insanların doktorlarıyla düzenli olarak check-up yaptırması gerekir.
Karaciğer Kanserinin Önlenmesi
Hepatit B aşısı hastalığa karşı etkili koruma sağlar.
Hepatit B aşısı rutin çocukluk dönemi bağışıklaması için tavsiye edilir. Yetişkinler için bu aşı Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında ücretsizdir, ama bir konsültasyon ücreti uygulanabilir. Hepatit B bağışıklaması almak için yerel doktorunuzu veya bağışıklama hizmeti veren bir kuruluşu ziyaret ediniz.
Karaciğer kanserinin belirtileri genellikle sadece kanser geliştikten veya yayıldıktan sonra görülebilir. Karaciğer kanserinin en yaygın belirtileri bunları içerir:
Bu belirtilere neden olabilecek karaciğer kanseri dışında başka hastalıklar da vardır. Eğer bu belirtilerden herhangi birini deneyimlerseniz bunlar hakkında bir doktorla görüşmeniz önemlidir.
Karaciğer Kanseri Teşhisi Nasıl Konulur?
Karaciğer kanseri belirtilerini araştırmak ve bir teşhisi doğrulamak için testler yapılır. Bu testlerden daha yaygın olanlarından bazıları şunlardır:
Fizik Muayene
Kan tahlili – bu karaciğer fonksiyon testleri, kan pıhtılaşma testleri, hepatit testleri ve tümör belirteçleri testleri ( özellikle alfa fetoprotein, veya AFP) gibi testlerin yapılması için gönderilebilir
ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans (MR) gibi yöntemler ile karaciğer ve etrafındaki organların görüntülenmesi; bunlar anormal dokunun boyutunu ve konumunu ve kanserin yayılıp yayılmadığını gösterir
kanserin nerede aktif olduğunu ve yayılıp yayılmadığını görmek için yapılan pozitron emisyon tomografisi (PET-CT) gibi nükleer tıp görüntüleme yöntemleri.
karnın içinin bir laparoskop (ucunda ışık olan ince bir tüp) kullanılarak incelenmesi
karaciğerden bir doku örneği alıp (biyopsi) mikroskop altında incelemek; bu ince iğne aspirasyon biyopsisi, kalın iğne biyopsisi ya da laparoskopi (anahtar deliği cerrahisi) olabilir.
Evreleme
Karaciğer kanseri teşhisi konulursa hastalığın evresini ve vücudun başka bölgelerine yayılıp yayılmadığını belirlemek için daha fazla test yaptırmanız gerekebilir. Hastalığın evresini bilmek tıbbi ekibinizin sizin için en iyi tedavi yöntemini planlamasına yardımcı olur.
Child-Pugh skorlama sistemi bir siroz evreleme sistemidir. Sirozun neden olduğu hasara dayalı olarak karaciğerin ne kadar iyi çalıştığını kaydetmek için kullanılır. Karaciğer fonksiyonu şu şekilde skorlanabilir:
A – karaciğer iyi çalışmaktadır ve siroz ilerlememiştir
B – karaciğer kısmen iyi çalışmaktadır
C – karaciğer iyi çalışmamaktadır ve siroz ilerlemiştir
Child-Pugh skoru, kanserin boyutu ve ne kadar yayıldığı hastalığı evrelemede kullanılır. Karaciğer kanseri evrelemesi genellikle Barselona Klinik Karaciğer Kanseri evreleme sistemini kullanarak yapılır.
Karaciğer Kanseri Evreleri:
Kanserli insanların tedavisi ve bakımı genellikle multidisipliner ekip denilen hem medikal hem de müttefik sağlık bilimlerinden sağlık uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından yapılır.
Karaciğer kanserinin tedavisi şunlara bağlıdır:
Tedavi şunları içerebilir:
Aktif izlem
Eğer karaciğer tümörü çok küçükse tedavi hemen önerilmeyebilir. Buna ‘aktif izlem’ denir. Kanserin büyümediğine emin olmak için 3 ayda bir kontrol görüşmelerine gitmeniz gerekebilir.
Cerrahi Tedavi
Karaciğer kanserini tedavi etmek için birçok ameliyat türü vardır. Olacağınız ameliyatın türü tümörün büyüklüğüne, kaç tane tümör olduğuna, tümörlerin konumuna ve siroz varlığına bağlıdır.
Karaciğer Rezeksiyonları
Karaciğeriniz iyi çalışıyorsa (örneğin siroz yoksa ya da erken sirozsa) karaciğerden kanseri ve çevreleyen bazı sağlıklı dokuları çıkarmak için ameliyat olabilirsiniz. Buna karaciğer rezeksiyonu ya da parsiyel hepatektomi denir. Prosedürden sonra kendini iyileştirmesi gerektiği için karaciğerinizin iyi çalışıyor olması gerekir.
Kanserin boyutuna ve konumuna bağlı olarak farklı karaciğer rezeksiyon tipleri vardır. Bu tipler şunları içerir:
Sağ veya sol hepatektomi karaciğerin sağ veya sol tarafını çıkartılır; genişletilmiş sağ veya sol hepatektomide karaciğerin çoğu çıkartılır.
Segmentektomi karaciğerin küçük bir kısmını çıkartılır.
Safra kesesi ve diyafram (göğsü karından ayıran kas) da çıkartılabilir.
Karaciğer rezeksiyonu bir hastanede genel anestezi altında yapılır. Yapılabileceği şekiller:
Açık ameliyat – karnınızın üst bölgesinde bir kesi yapılır.
Laparoskopik ameliyat (‘anahtar deliği` ameliyatı da denir) – karnınızda birkaç küçük kesi yapılır ve kanser özel cerrahi aletler kullanılarak çıkartılır.
Ameliyattan sonra vücudunuzda kalan karaciğer büyümeye başlar. Genelde karaciğerin normal boyutuna ulaşması birkaç ay sürer ancak şekli farklı olabilir.
Portal Ven Embolizasyonu
Ameliyattan sonra karaciğerinizden iyileşmeye yetecek kadar kalmayacaksa portal ven embolizasyonu (PVE) yapılabilir. Bu karaciğer rezeksiyonundan yaklaşık 4–8 hafta önce yapılır. Karaciğerin sol ve sağ bölümüne iki dal olarak uzanan portal ven karaciğere kan getirir.
Karaciğerin kanserli kısmına (çıkartılacak kısma) giden portal venin içine bir kateter sokulur. Küçük plastik kürecikler, yumuşak jelatin süngerler veya ince metalik teller kateter aracılığıyla damara sokulur. Bunlar karaciğerin hasarlı kısmına kan akışını durdurur, bu karaciğerin diğer kısmının (çıkartılmayacak olan kısım) büyümesini sağlar.
Karaciğeriniz yeterince büyüdüyse karaciğer rezeksiyonu olursunuz.
Karaciğer Nakli
Karaciğer nakli hastalıklı karaciğerin bütün olarak çıkartılması ve bir donörden gelen sağlıklı bir karaciğerle yerinin değiştirilmesidir. Bu ancak hastalık sadece karaciğerde ise yapılabilir. Aynı zamanda karaciğerinizin sadece bir bölümünü de değiştirtebilirsiniz.
Karaciğer nakli için aday olabilmek için makul derecede fit olmanız, sigara veya uyuşturucu kullanmamanız ve en az 6 ay boyunca alkol içmemiş olmanız gerekir.
Bir karaciğer naklinden sonra immünosüpresan denilen ilaçlar almanız gerekir. Bunlar vücudunuzun yeni karaciğeri reddetmesini önler. Bu ilaçları hayatınız boyunca kullanmanız gerekir.
Tümör Ablasyon
Primer karaciğer tümörünüz küçükse ve ameliyat seçeneği yoksa tümör ablasyonu olabilirsiniz. Bu tümörü çıkartmaya gerek olmadan yok eder.
Yapılacak ablasyon türü tümörün boyutuna, şekline ve konumuna bağlıdır. Bu türler şunları içerir:
Termal ablasyon: Tümörü yok etmek için ısı kullanır– tümörün içine yerleştirilen ince bir iğne ısı üreten ve karaciğer kanseri hücrelerini yok eden radyo dalgaları (radyofrekans ablasyon) veya mikrodalgalar (mikrodalga ablasyon) gönderir.
Alkol ablasyonu: Tümöre saf alkol enjekte edilir.
Kriyoterapi (Kriyoablasyon): Kanser hücrelerini dondurarak yok eder –tümörün içine çok soğuyan bir iğne yerleştirilir.
Tümör ablasyonun yan etkileri arasında ağrı veya ateş olabilir ama bunlar ilaçlarla idare edilebilir.
Transarteriyel Kemoembolizasyon
Ameliyat olamıyorsanız veya karaciğer nakli için bekliyorsanız transarteriyel kemoembolizasyon (TAKE) tedavisi alabilirsiniz. Bu, yüksek dozda kemoterapiyi direkt olarak tümöre verirken aynı zamanda bölgeye giden kan akımını kesme (embolizasyon) yöntemidir.
Kasığınızdaki küçük bir kesikten hepatik arterin içine (karaciğere oksijenli kan getiren kan damarıdır) bir kateter geçirilir. Kemoterapi ilaçları karaciğere kateter yoluyla enjekte edilir. Ayrıca kansere kan akışını engellemek için küçük plastik kürecikler veya yumuşak jelatin süngerler de enjekte edilir. Bu, kanserin büyümesini durdurabilir, hatta küçülmesine neden olabilir.
TAKE tedavisinin sık görülen yan etkileri ateş, ağrı, yorgunluk ve grip benzeri semptomları içerir, ancak bunlar genellikle çabuk geçer veya ilaçlarla idare edilebilir.
Radyoterapi
Karaciğer kanseri tedavisi için kullanılabilen 2 tip radyoterapi vardır.
Selektif internal radyasyon tedavisi (SIRT), aynı zamanda radyoembolizasyon olarak da bilinir: küçük radyoaktif parçacıklar hepatik arter içine verilerek kanser dokusuna yüksek dozda radyaaktif parçacıklar ulaştırılır. Bu yöntem ameliyat seçeneği olmadığında ya da ameliyattan veya karaciğer naklinden önce tümörü küçültmek için kullanılabilir.
Çeşitli klinik çalışmalar, primer tedavi olarak sadece radyoembolizasyon kullanılan hastalarda da radyoembolizasyonun iyi sonuç verdiğini kanıtlamıştır.
Bu tedavi girişimsel radyoloji ve nükleer tıp branşlarının multidisipliner çalışması ile uygulanır. Hastanın bu tedaviye uygun olup olmadığı tanı aşamasında kullanılan görüntüleme teknikleri ile analiz edilebilir.
Radyoembolizasyon tedavisine anjiografi ünitesinde, Bilgisayarlı Tomografi eşliğinde anjiogram ile başlanır. Mikro kateter yardımıyla kasıkta bulunan atardamardan dolaşım sistemine girilerek haritalandırma yapılır ve karaciğerdeki kanser dokusuna ulaşılır. Radyasyon yüklü mikroküreler, tümörü besleyen damara verilerek tümörü yok eder. Karaciğerde sadece tümöre giden damara verilebilen mikroküreler, kanserli olmayan normal karaciğer dokusuna ulaşmaz ve normal dokunun korunması hedeflenir. Bu işlem lokal anestezi ile yapılır. İşlem süresi yaklaşık 1- 1.5 saat sürmektedir.
Hastanın durumu ve hekimin kararına göre hasta tedavi sonrası hastanede bir gün yatabilir. Radyoembolizasyon tedavisi sonrasında kişide bulantı, kusma, düşük derecede ateş ve bitkinlik gibi grip benzeri yan etkiler görülebilir. Oluşan bu şikayetler destek tedavisi ile bir hafta içinde tamamen ortadan kalkar. Tedavinin ardından geçen 1-2 gün içinde hasta günlük aktivitelerine geri dönebilir.
Stereotaktik vücut radyoterapisi (SBRT): Bir makine yüksek dozda radyasyon ışınlarını karaciğerdeki tümöre doğrultur; bu yöntem ameliyat, tümör ablasyonu veya TAKE mümkün olmadığında ya da karaciğer naklinden önce tümörleri küçültmek için kullanılabilir.
Hedefe Yönelik Tedavi
Hedefe yönelik tedavi normal hücrelere zarar vermeden yalnızca kanser hücrelerine saldırmak için tasarlanmış ilaçlar ile yapılan tedavidir. Bu tür ilaçlar kanser hücrelerinin büyümesi, bölünmesi, kendilerini onarması veya başka hücrelerle etkileşime geçmesini etkiler.
Karaciğer kanserinde hedefe yönelik tedavide kullanılan ilaçlar arasında sorafenib veya lenvatinib bulunur. Bunlar kanser hücrelerinin büyüme ve bölünme için ihtiyaçları olan sinyalleri bloke eden tirozin kinaz inhibitörlerdir.
Bu ilaçların yan etkileri şunları içerebilir:
Deri döküntüsü
Ishal
Yüksek tansiyon
Bitkinlik.
İmmünoterapi
İmmünoterapi bağışıklık sistemini kanser hücrelerine saldırmaya uyarmak için ilaçlar kullanır.
İmmün kontrol noktası inhibitörleri bağışıklık sistemi hücrelerinde bu hücrelerin vücuttaki başka hücrelere saldırmasını durduran proteinleri bloke eder. Bu bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine karşı tepkisini artırmaya yardımcı olabilir. Karaciğer kanseri tedavisinde kullanılan immün kontrol noktası inhibitörü türleri şunları içerir:
Bu tür ilaçların yan etkileri şunları içerir:
Sekonder Karaciğer Kanseri Tedavisi
Sekonder karaciğer kanseri karaciğere vücudun farklı bir bölgesinden yayılmış (veya metastaz yapmış) kanserdir. Avusturalya’da sekonder karaciğer kanseri primer karaciğer kanserinden çok daha yaygındır.
Sekonder karaciğer kanserinin tedavisi orijinal kanserin ilk nerede başladığına, tümörlerin sayısı ve boyutuna ve kişinin yaşı ile genel sağlığına bağlıdır. Yapılan ana tedavi kemoterapi, veya ameliyat ve kemoterapinin bir birleşimidir. Radyasyon terapisi veya hedefe yönelik tedavi de görebilirsiniz.
Tedavi Sonrası Takip
Tedaviden sonra fizik muayene, kan testleri, x-ray ya da taramalar için doktorunuzla düzenli görüşebilirsiniz. Bunlar durumunuzun değişip değişmediğini ve kanserin geri dönüp dönmediğini gösterir. Eğer randevularınızın arasında herhangi bir belirti görürseniz doktorunuza bildirmelisiniz.
Tekrarlayan Kanser
Primer karaciğer kanseri tedavi sonrasında geri dönebilir (nüks edebilir). Eğer karaciğer kanseri nüks ettiyse göreceğiniz tedavi kanserin tipine, nereye yayıldığına, daha önce gördüğünüz tedavilere ve genel sağlığınıza bağlı olacaktır.
merhaba@kansersavascilari.org
+90 (216) 418 9006
Eğitim Mahallesi
Destek Olalım