Böbrek Kanseri

Böbrek Kanseri Nedir?

Böbrek kanseri böbrekteki anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesidir. İlerleyen evrelerde kanser vücudun başka bölgelerine yayılabilir.(metastaz yapabilir)

Böbreklerimiz idrar ve atıkları yok etmeye yarayan, vücut sistemimizin parçalarıdır. Böbreklerimiz iki adet olmak üzere bel hizamızda, omurganın her iki yanında yer almaktadır. Görevleri kanda yer alan atık ürünleri süzerek üreter (idrar borusu) adı verilen uzun tüplerden mesaneye(idrar torbasına/ idrar kesesine) geçen ve daha sonra vücuttan atılan idrarı üretmektir.

Böbrek kanseri, Avustralya’da hem kadınlarda hem erkeklerde en sık görülen 10 yaygın kanser türlerinin arasındadır.

Böbrek Kanseri Türleri

Böbrek kanseri, genellikle böbrekte yer alan küçük tüplerin zarlarında gelişen renal hücreli kanseri ifade eder. Genelde bir böbrekte sadece tek bir tümör bulunmaktadır; ancak bazen bir böbrekte birden fazla tümörde görülebilmekte veya iki böbrekte de tümör bulunabilmektedir. Böbrek kanserlerinin ortalama %90’ı renal hücre kanseridir(RHK), ve bunlardan en sık görülen alt tipi berrak hücreli renal hücre kanseridir (Tümör hücrelerinin mikroskop altında gözlemlendiğinde çok soluk veya berrak görünmesinden ötürü bu isim verilmiştir).

Renal hücreli kanser dışında da, birkaç farklı böbrek kanseri türü vardır:

• Renal pelvis ve üreterin tranzisyonel hücreli kanseri (değişici epitel hücreli karsinom), ya üreterde (böbreği mesaneye bağlayan uzun tüp) ya da renal pelviste (üreterin böbreğe bağlandığı üst kısmı) başlar. Renal pelvis ve üreterler, kanser hücrelerine dönüşebilen geçiş hücreleri ile kaplıdır. Bu kanserler böbrek kanserlerinden çok mesane kanserleri gibi davranırlar, dolayısıyla mesane kanserlerine benzer şekilde tedavi edilirler.
• Wilms Tümörleri, (Nefroblastom olarakta bilinmektedir.) yetişkinlerden ziyade çocuklarda görülen bir kanser türü olmakla birlikte; çocuklardaki böbrek kanserlerinin %90’ı Wilms tümörleridir. Bu tümörler genelde boyutları oldukça büyüyene kadar fark edilememektedir, ancak çoğunluğu başka bir organa (metestaz yapmadan) yayılmadan bulunmaktadır.
• Nadir görülen böbrek sarkomları/ renal sarkomlar (Sarkomatoid Renal Hücreli Karsinom), böbrekteki kan damarlarında veya böbrekteki diğer doku türlerinde başlar.

Böbreklerdeki diğer tümör türleri iyi huylu (benign) olup vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar (metastaz yapmazlar).

Böbrek kanseri için risk faktörleri nelerdir?

Risk faktörü; bir kişinin kanser gibi, belli bir durumu geliştirme şansını artırmakla ilişkili herhangi bir faktördür. Yaşam tarzı veya çevresel risk faktörleri gibi bazı risk faktörleri modifiye edilebilirken; kalıtsal faktörler ve aileden birinin kanser olup olmadığı gibi diğer faktörler ise değiştirilemez.

Bir veya birden daha fazla risk faktörüne sahip olmak, kansere yakalanacağınız anlamına gelmez. Çoğu insan en az bir risk faktörüne sahiptir; ancak buna rağmen asla kansere yakalanmazken, kanser tanısı almış bir diğer kişinin ise bilinen hiçbir risk faktörü olmayabilir. Kanserli bir kişide bir risk faktörü olsa bile, genellikle bu risk faktörünün hastalığın ilerlemesine ne derecede katkıda bulunduğunu bilmek zordur.

Böbrek kanseri gelişme riskini arttıran faktörler:

• Obezite,
• Von Hippel-Lindau hastalığı(VHL geni-3p delesyonu), kalıtsal papiller böbrek hücreli karsinom, herediter leiomyomatozis ve böbrek hücreli karsinom (HLBHKBHK), Birt-Hogg-Dube sendromu, ailesel böbrek kanseri, Tuberöz Skleroz Kompleksi(Epiloia veya Bourneville hastalığı), kalıtsal renal onkositom (bu duruma sahip kişilerde böbrek tümörleri genellikle iyi huyludur/benign) dahil olmak üzere genetik(kalıtımsal) koşullar.
• Ailede böbrek kanseri öyküsü; yani ailede böbrek kanseri olan ancak yukarıda listelenen genetik koşullardan birine sahip olmayan aileden gelen kişiler,
• Yüksek tansiyon,
• Kadmiyum, bazı herbisitler(yabani otlardan kurtulmak için kullanılan kimyasallar) ve bazı organik çözücüler (özellikle trikloretilen(metaller için yağ sökücü bir kimyasal)) dahil olmak üzere belirli kimyasallara maruz kalma.
• Belirli ağrı kesici ilaçların uzun süre yanlış kullanılması,
• İlerlemiş böbrek hastalığ; özellikle bunun diyaliz kullanımını gerektirdiği durumlarda (Böbreklerin kanı temizleme işlevini yerine getirmek için, vücudun dışında bir makine kullanılmasını gerektiren bir prosedür.)
• Erkek olmak; renal hücreli kanser erkeklerde kadınlara göre yaklaşık iki kat daha fazla görülür.
• Belirli ilaçlar; bazı araştırmalar yaygın bir ağrı kesici ilaç olan Asetaminofen’in (Parasetamol) renal hücre kanseri riskindeki artışla, bağlantılı olabileceğini düşündürmektedir.

Böbrek Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Böbrek kanserleri, hastalığın erken evrelerinde genellikle semptomlara neden olmaz ve bazen çok büyümüş veya başka yerlere yayılmış(metastaz yapmış) olsalar bile çok az belirti gösterir.

Böbrek kanserinin en yaygın belirtileri şunlardır:

• İdrarda kan veya sık sık veya gece idrar kaçırma
• İdrar renginde değişiklik – koyu, paslı veya kahverengi
• Bir yaralanmaya bağlı olmayan bel ağrısı
• Karında, yanlarda veya sırtın alt kısmında bir yumru
• İştah kaybı
• Açıklanamayan, ani kilo kaybı
• Anemi
• Yorgunluk
• Soğuk algınlığı veya gripten kaynaklanmayan ateş

Sadece böbrek kanseri değil, birçok durum bu belirtilere neden olabilir. Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, doktorunuzla konuşun. İdrarda kan görülmesi asla göz ardı edilmemelidir.

Tarama

Böbrek kanserine yakalanma riski ortalama olan kişiler için önerilen tarama testleri yoktur. Kalıtsal hastalıklar nedeniyle böbrek kanseri riski yüksek olan; veya böbrek hastalığı nedeniyle uzun süreli diyalize giren kişiler böbrek tümörleri için bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya ultrason taramaları ile düzenli olarak taramalardan geçebilirler.

Böbrek kanseri nasıl teşhis edilir?

Sizde var olan belirtilerle doktorunuzu ziyaret ettikten sonra böbrek kanseri teşhisi konulabilir. Başka bir nedenle yapılan testler sırasında da tespit edilebilir.

Böbrek kanseri semptomlarını araştırmak ve tanıyı doğrulamak için bir dizi test yapılabilir. Daha yaygın testlerden bazıları şunlardır:

• Fiziksel muayene,
• İdrar testi (idrar tahlili), kimyasal testler kullanılarak ve idrarın mikroskop altında incelenmesi,
• Kan testleri,
• CT, MRI, ultrason taramaları veya intravenöz pyelogram (böbreklerin, üreterlerin ve mesanenin X-ray(röntgen) ile taraması dahil olmak üzere) ile böbreklerin görüntülenmesi,

Mikroskop altında inceleme veya laboratuvar testleri için küçük bir doku örneğinin alınması (biyopsi) genellikle böbrek tümörlerini teşhis etmek için gerekli değildir, ancak teşhis konusunda bazı belirsizlikler varsa kullanılabilir.

Böbrek kanserinin evrelendirilmesi

Size böbrek kanseri teşhisi konulduysa, hastalığın evresini ve kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını belirlemek için daha fazla test yaptırmanız gerekebilir. Hastalığın evresinin bilinmesi, tıbbi ekibinize sizin için en iyi tedaviyi planlamasında yardımcı olur.

Böbrek kanseri (renal hücreli kanserler); ana tümörün boyutuna, kanserin yakındaki lenf düğümlerine(lenf nodlarına) yayılma derecesine ve kanserin vücutta akciğer, kemikler, karaciğer, beyin ve uzak lenf düğümleri gibi diğer bölgelere yayılıp yayılmadığına (metastaza) bağlı olarak 4 evreye ayrılır.

Evre I

• Tümör 7 cm çapında veya daha küçüktür ve sadece böbrektedir.

Evre II

• Tümörün çapı7 cm'den daha büyük ama hala sadece böbrekte yer almaktadır.

Evre III

• Tümör ana damarda veya böbreğin etrafındaki dokuda büyüyor; ancak adrenal bezde(böbrek üstü bezi) veya böbreği çevreleyen fibröz tabakanın(Renal kapsül/ böbrek kapsülü; böbreği kaplayan yağ tabakası ile kaplı fibröz, sert yapı.) ötesinde büyümemiş ve de lenf düğümlerine veya uzak organlara yayılmamıştır; VEYA
• Tümör yakındaki lenf düğümlerine yayılmış; ancak böbreği çevreleyen fibröz tabakanın ötesine veya uzak lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılmamıştır.

Evre IV

• Tümör, böbreği çevreleyen fibröz tabakanın ötesine büyüyor ve böbreğin üstündeki adrenal beze veya yakındaki lenf düğümlerine doğru büyüyor olabilir; uzak lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılmamıştır; VEYA
• Tümör uzak lenf düğümlerine veya diğer organlara veya her ikisine birden yayılmıştır.

Tedavi Seçenekleri

Kanserli kişilerin tedavisi ve bakımı genellikle multidisipliner ekip denilen hem tıbbi hem de yardımcı sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekip tarafından sağlanmaktadır.

Böbrek kanseri tedavisinin bağlı olduğu etmenler:

• Hastalığın evresi
• Kanserin yeri
• Belirtilerin şiddeti
• Genel sağlığınız ve istekleriniz.

Tedavi aşağıda devam eden maddeleri de kapsayabilir.

Ameliyat

Böbrek kanseri tedavisi genellikle ameliyattı da içermektedir.

Ameliyat, kanseri ortadan kaldırmakla beraber ayrıca şunları da ortadan kaldırabilir:

• Böbreği çevreleyen böbrek dokusunun bir kısmı alınabilir ve bu kısmi nefrektomidir.
• Tüm böbreğin alınması ki bu basit bir nefrektomidir.
• Böbreği, böbreğin üzerinde bulunan adrenal bez ve böbreğin etrafındaki yağ dokusu ve bazen yakınlardaki bazı lenf düğümleri alınabilir ki bu radikal bir nefrektomidir.

Ameliyat, karın veya sırtta tek bir büyük kesi veya birkaç küçük kesi (laparoskopik cerrahi) içerebilir.

Böbrek üzerinde, uygun bir yerde sadece küçük bir tümör varsa, tercih edilen ameliyat parsiyel nefrektomi olabilir. Bu seçenek, tüm böbreği çıkaran bir nefrektomiye kıyasla böbrekteki bazı işlevlerin korunmasını mümkün kılar. Bununla birlikte, bir böbreğin tamamı çıkarılsa bile, kalan böbrek genellikle kişinin normal, sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlayacak kadar işlev görür. Çok fazla böbrek dokusu çıkarılması halinde, diyaliz veya böbrek nakli gerekebilmektedir.

Yakındaki lenf düğümleri de, özellikle büyümüşlerse, ameliyat sırasında çıkarılabilir.

Eğer kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa; ameliyat bu durumda yayılım gösteren (metastazları) alanları çıkartmak, kanseri iyileştirmeye çalışmak (kolayca çıkarılabilecek yalnızca birkaç metastaz varsa) veya ağrıyı ve diğer belirtileri yatıştırmak için kullanılabilir.

Ameliyattan sonra ağrı, karın(abdomen) içine idrar kaçağı (kısmi nefrektomi sonrası) veya (eğer kalan böbrek iyi çalışmıyorsa) böbrek yetmezliği böbrek kanseri ameliyatının yan etkileri kapsamındadır.

Ablasyon

Ameliyat dışındaki yollarla dokunun çıkarılması (ablasyon) bazen böbrek tümörlerini yok etmeye çalışmak için kullanılır. Aşağıdakiler Ablasyon türlerine dahildir:

• Kriyoterapi(kriyoablasyon/tümör dondurma): aşırı soğuk kullanımı (iğne probunun sonunda verilir)
• Radyofrekans ablasyonu (RFA): tümörü ısıtmak için yüksek enerjili radyo dalgalarının kullanılması (bir iğne probu aracılığıyla iletilir)
• Arteriyel embolizasyon(Damar tıkama tedavisi): etkilenen böbreğe giden kan akışını durdurmak, tümörü oksijen ve besinlerden mahrum bırakmak ve küçülmesini sağlamak için bir maddenin enjeksiyonu.

Aktif gözetim

Böbrek tümörü küçükse, doktorlar büyüyüp büyümediğini görmek için tümörü izlemeye karar verebilir. Bu yaklaşım, büyük olasılıkla yaşlı ve zayıf kişilerde ameliyatla ilişkili risklerden kaçınmak için kullanılmaktadır.

Kemoterapi

Kemoterapi genellikle böbrek kanseri için kullanılmaz çünkü; böbrek kanseri hücreleri genellikle geleneksel kemoterapi ilaçlarına yanıt vermez.

Radyoterapi (Işın tedavisi)

Ameliyatla birlikte, bazı insanlar radyasyon tedavisi alabilir. Bu genellikle bazı kanser hücrelerinin geride kaldığına dair bir şüphe varsa yapılır.

Bazı böbrek kanserleri radyasyona iyi yanıt vermez, bu nedenle ameliyat risklerinden kaçınması gereken kişilerde radyasyon tedavisinin tek başına kullanılması daha olasıdır. Böbrek kanseri belirtilerini hafifletmek için de radyasyon tedavisi kullanılabilir. Daha yeni radyasyon tedavisi türleri gelecekte daha iyi sonuçlara yol açabilir.

Hedefe yönelik tedavi (Akıllı İlaç)

Hedefe yönelik tedavi, normal hücrelere zarar vermeden özellikle kanser hücrelerine saldırmak için tasarlanmış ilaçlarla yapılan tedaviyi ifade eder.

Hedefe yönelik ilaçlar genellikle ilerlemiş böbrek kanserlerini tedavi etmek için kullanılır. Tümörü küçültebilmelerine veya büyümesini yavaşlatabilmelerine rağmen, hiçbirinin kanseri iyileştirdiği gösterilmemiştir.

Bir ilaç türü, tümörlerin yeni kan damarları oluşturmasına yardımcı olan bir proteini hedefler. Bu tip, axitinib, bevacizumab, cabozantinib, lenvatinib (everolimus ile kombinasyon halinde kullanılır), pazopanib, sorafenib ve sunitinib ilaçlarını içerir.

Başka bir ilaç türü, kanser hücrelerinin büyümesine yardımcı olan proteinleri hedef alır ve bu proteinleri inhibe eder. Bu tip, everolimus, pazopanib, sunitinib ve temsirolimus ilaçlarını içerir.

Takip etmek

Tedaviden sonra, kanserin geri gelip gelmediğini (nüks edip etmediğini) kontrol etmek veya tedavinin yan etkilerini kontrol etmek için düzenli takip seanslarına ihtiyacınız olacaktır. Bunlar fizik muayeneleri, kan testlerini ve BT taramalarını içerebilir.

İleri evre ve tekrarlayan (nükseden) kanser

Size 4. evre böbrek kanseri teşhisi konulursa (kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır), tedavi kanserin ne kadar yayıldığına ve genel sağlığınıza bağlıdır. Kanser yayılmadıysa veya vücudun yalnızca bir başka bölgesine yayılmışsa ve ana tümörü ve yayıldığı metastazları çıkarmak mümkün görünüyorsa cerrahi kullanılabilir. Kanser daha fazla alana yayılmış ve metastazlar çıkarılamıyor olsa bile, etkilenen böbreği çıkarmak için ameliyat yine de yardımcı olabilir.

Eğer ameliyat mümkün değilse, hedefe yönelik tedavi kullanılması muhtemeldir.

İlerlemiş böbrek kanseri için, palyatif tedaviler ağrı gibi semptomları hafifletmek için kullanılabilir. Bu tedaviler radyoterapi(ışın tedavisi) ve embolizasyonu (damar tıkama tedavisini) içerir.

Böbrek kanseri tedaviden sonra tekrarlayabilir (geri gelebilir). Kanser böbrekte veya vücudun başka bir yerinde tekrarlayabilir ve yerel veya uzak (genellikle metastatik kanser olarak adlandırılır) olarak sınıflandırılır.

Tekrarlayan böbrek kanseri için tedavi seçenekleri, nerede meydana geldiğine, daha önce kullanılmış olan tedavilere ve genel sağlığınıza bağlıdır. Seçenekler daha fazla cerrahi, hedefe yönelik tedavi, kemoterapi ve palyatif tedavilerdir.